Bron: https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2021/04/05/5-redenen-om-te-gaan-zwemmen-in-open-water/
Gaan zwemmen is goed voor ons algemeen mentaal welzijn en ons zelfvertrouwen, zo blijkt uit grootschalig Brits onderzoek van Swim England, een groot bestuursorgaan voor alles wat met zwemmen te maken heeft.
Mensen die tijdens de laatste 12 maanden gingen zwemmen, scoorden in dit onderzoek beter dan de controlegroep waar niemand ging zwemmen:
Ook kinderen zouden meer zelfvertrouwen ontwikkelen en gelukkiger zijn als ze gaan zwemmen, zo blijkt uit specifieke cijfers voor 10- tot 15 jarigen. Vrouwen en meisjes gaan er het meeste op vooruit: zwemmen zou hun zelfvertrouwen zelfs verdubbelen.
"Het gelukseffect in open water is dubbel zo groot"
Britse onderzoekers
Zwemmen in open water heeft dezelfde voordelen van zwemmen, maar doet daar nog een schepje bij omdat het in een natuurlijke setting gebeurt. Volgens het grootscheepse Britse onderzoek van Swim England voelen zwemmers zich gemiddeld 4,3 procent gelukkiger dan mensen die nooit gaan zwemmen, maar specifiek voor zwemmers die open water opzoeken, steeg dat cijfer naar 8,9 procent extra. Het gelukseffect is gemiddeld dus meer dan dubbel zo groot.
Als je in open water zwemt, keer je terug naar de natuur. Een recente Britse studie over zwemmen in zee zegt dat dit onder meer verbindend werkt: het wekt een gevoel op dat je behoort tot de natuur en het creëert een positieve link met de plek en/of met andere personen die daar eventueel waren.
"Omdat je als het ware zweeft, ontstaat er bij het zwemmen een extra ontspannend effect."
Kristine De Martelaer, professor aan de VUB
Een Australische studie wees ook op de sociale voordelen van zwemmen, specifiek voor oudere mensen: meer zwemmen in open water kan ervoor zorgen dat ze gezonder blijven, zowel mentaal als fysiek.
Een studie aan de universiteit van Tennessee in Amerika ging dan weer over jonge kinderen. Zwemmen en spelen aan een omgeving met water verbetert de motoriek en de sociale contacten.
Opletten bij te koud water
Zwemmen in open water, in een meer of in de zee, gebeurt uiteraard vaak in water dat een pak kouder is dan in het zwembad. Voor velen is dat een belangrijke hinderpaal, maar oefening baart kunst en het went snel. "Nu is ons lichaam verwend. Als het te koud aanvoelt, passen we. Maar die frissere omstandigheden kunnen energie geven," zegt De Martelaer.
Zwemmen in té koud water doe je beter niet, want dat houdt risico's in. Wacht dus best tot de watertemperatuur minstens 15 graden bedraagt, tenzij je er echt op getraind bent.
De temperatuur van het zeewater in Oostende bedroeg enkele dagen geleden nog geen 10 graden Celsius.
"Over het algemeen is deze watertemperatuur onaanvaardbaar om te zwemmen. Maar geharde mensen kunnen het zich veroorloven om 5 à 10 minuten in dergelijk water te blijven", staat er te lezen op de algemene website voor de zeetemperatuur.
Sporten is gezond, dat spreekt voor zich. Algemene voordelen van sporten (je wordt er fitter door, de slaapkwaliteit verbetert enz.) neem je bij zwemmen sowieso mee, maar zwemmen heeft specifiek nog enkele andere fysieke voordelen.
Buiten het feit dat het een low-impact sport is, zorgt de stuwende kracht van het water ervoor dat je bloeddruk daalt met 10 tot 15 procent. De hartfrequentie daalt, en de horizontale ligging heeft als voordeel dat het hart minder hard moet pompen om het bloed door ons lichaam te stuwen, het is dus uitstekend voor onze bloedcirculatie. Ideaal voor mensen met een hoge bloeddruk.
"Een complete work-out en goed voor de bloeddruk"
Tegelijk gaat het om een full-body work-out. Je traint verschillende spiergroepen in je lichaam, van kop tot teen. Bovendien is het ook goed om onze ademhaling te trainen, zoals bij elke sport trouwens.
Overigens zal een sessie zwemmen je meer kilocalorieën hebben doen verbranden dan je gemiddelde hartslag laat vermoeden, net omdat die hartslag tegenover de inspanning relatief lager ligt dan bij andere sporten. Tegelijk is het zo dat wie met een lage hartslag sport of beweegt, relatief gezien meer vetten zal verbranden.
Specifiek voor open water zullen we nog wat extra energie verbranden omdat de watertemperatuur lager ligt dan in een zwembad, en omdat de omgeving uitdagender is (wind, stroming...).
De temperatuurswisseling bij zwemmen in frisser water is overigens niet slecht voor ons lichaam, zeggen experts, en we kunnen er onze weerstand mee verbeteren. Bovendien is de buitenlucht gezonder dan de lucht in een zwembadomgeving met chloordampen.
Door de mentale en fysieke voordelen, zouden zwemmers gemiddeld gezien ook langer leven.
Zwemmen is dé lage-impactsport bij uitstek. Er is geen extra druk op pezen en gewrichten zoals bij bijvoorbeeld lopen of zelfs maar joggen, en het is een zachte sport voor de spieren. Daarom kan je zwemmen ook tot op heel late leeftijd beoefenen.
"Er is geen enkele andere sport die je je hele levenscyclus kan beoefenen", zegt De Martelaer. "We kunnen ermee beginnen als baby of peuter en dankzij de eigenschappen van water kunnen we tot op late leeftijd blijven zwemmen, zelfs met tal van fysieke beperkingen."
"Je kan tot op late leeftijd blijven zwemmen, zelfs met fysieke beperkingen"
"Als lopen je opzadelt met kwaaltjes, dan schakelen velen over op fietsen, en daarna op zwemmen. Je kan blijven zwemmen zonder dat je er een nadeel van ondervindt."
In open water is er meer ruimte en is de omgeving vaak rustiger, zeker 's morgens en 's avonds. Voor oudere mensen die een zwembad te druk vinden, is dat een groot voordeel. Tegelijk voelen sommige mensen zich bekeken in een zwembad, iets wat in een open omgeving veel minder speelt.
In open water zwemmen biedt nog voordelen:
Zwemmen in de vrije natuur zit opnieuw in de lift, weet De Martelaer. Het kan om een win-win gaan, zegt ze. "Het leert ons het belang van proper water en een propere natuur, dus als openluchtzwemmen populairder wordt, kan dat een groter maatschappelijk draagvlak creëren. En als het water properder wordt, kan dat ook meer zwemmers overtuigen."
Elk jaar vindt in ons land (en internationaal) overigens de "Big Jump" plaats, een evenement waarbij mensen in het water springen om aandacht te vragen voor proper water zodat er meer buiten kan worden gezwommen.
De EU heeft de beschikbare zwemplekken in de verschillende Europese landen en hun waterkwaliteit naast elkaar gezet. België zit in de middenmoot, rond het Europese gemiddelde, qua beschikbaarheid van open water met een zeer goede waterkwaliteit. Klik hier door voor de grafiek.
Er wordt in verschillende Vlaamse steden en gemeenten gewerkt aan meer officiële outdoor-zwemplekken (met bewaking) net omdat het de jongste jaren, met de warme en droge periodes, zo populair is geworden en er veel vraag naar is. Tijdens corona was het vorige zomer zelfs reserveren geblazen op tal van plaatsen.
Zwemmen is een basis voor veel verschillende watersporten, een brede basis als "paspoort" om veilig aan waterrecreatie te doen. Niet enkel voor jezelf kan dit nuttig zijn, ook voor anderen. Het kan levensreddend zijn, zeker in open water omdat daar vaker wordt gezwommen zonder bewaking.
"We moeten zwemmen in open water stimuleren. Om een diploma zwemmen te krijgen, zou je eigenlijk ook in de open natuur gezwommen moeten hebben", zegt De Martelaer. "We moeten meer inzetten op watercompetentie in het algemeen, en loskomen van een zwemdiploma van muur naar muur in een zwembad."
"Om een zwemdiploma te krijgen, zou je eigenlijk ook in de open natuur gezwommen moeten hebben."
Kristine De Martelaer, professor aan de VUB
Een recente internationale studie die verscheen in het International Journal of Aquatic Research and Education bevestigt dat. Canadese en Nieuw-Zeelandse onderzoekers concluderen er dat "leren zwemmen in een zwembad misschien onvoldoende watercompetentie oplevert om aan waterrecreatie te gaan doen in verschillende (outdoor)omgevingen."
Want kinderen zijn pas "zwemveilig" als ze ook een besef hebben van omgevingsgevaren zoals bijvoorbeeld stroming. In Nederland wordt gewerkt met een zwem-abc-diploma, en ook in Vlaanderen hebben we van die specifiekere diploma's. "Dit zou eigenlijk in een curriculum moeten worden aangeboden waar iedereen dat leert en ervaart, en niet enkel de kinderen die de kans krijgen om extra zwemlessen te nemen na school," onderstreept De Martelaer.
Wie in open water gaat zwemmen, moet ook de omgeving leren lezen en de mogelijke gevaren leren inschatten. "Dat geeft een cognitief voordeel", weet De Martelaer. In een Australische studie geeft onderzoeker Mark Wiggins aan dat in er in landen waar openwaterzwemmen veel meer ingeburgerd is, dat soort inschattingen ook veel beter ontwikkeld worden. Wat ook het zwemmen op zich weer veiliger maakt.